Página:Rodolfo Lenz - Estudios araucanos.djvu/172

De Wikisource, la biblioteca libre.
Esta página ha sido corregida
120
ESTUDIOS ARAUCANOS IV
2. Feiti mai rupai weichan-mo. Kombídanŋei chi pu kasike; züŋueu chi pu kawaʎero niel'u ta weichan aukanzüŋu: 2. Ese pues pasó a la guerra. Fueron convidados los caciques, les hablaron los caballeros que tenian la guerra [1] palabras de levantamiento:
3. «Kəpape mai ñi pu señor kasike; l'eukeano ni pu señor kasike. 3. «Que vengan mis señores caciques; me tendrán compasion mis señores caciques.
4. —Petu ŋai ayüŋeñi l'anmŋeia, moŋko ñi pu kona eŋn. L'eukeyano ni pu señor kasike, niei ta ñi kəme ke kona, kumpañaianno mai ñi weichan-mo.» 4.—Todavía de veras me quieren matar a mí la todos mis mocetones. Me tendrán compasion mis señores caciques, tienen tan buenos mocetones, me acompañarán en mi guerra.
5. — Məlei. ta pu kona ka; kumpañafin mai tañi señor koronel. 5. —Están los mocetones; acompañaré pues a mi señor coronel.
Ŋəl'eman ñi pu kona; məlei tañi kapitanejo, məlei tañi sárjentu, məlei tahi pu fiskal, kəme ke went'u. Juntaré mis mocetones; está mi capitanejo, está mi sarjento, están mis fiscales, buenos hombres.
6. Zeuma mai l'eumefin tañi señor koronel; fei t'okilantə kənol'ano ñi señor koronel; t'okilántəmo moŋko nian ni pu kona. Pel'i züŋu t'uftulen, ñi señor koronel. 6. Ya le tengo compasión a mi señor coronel; así me pondrá dia señalado mi señor coronel; el dia señalado todos tendré mis mocetones. Cuando vea aviso estoi listo, mi señor coronel.
7.—T'uyun mai mi kumpañayateu, ñi señor kasike. 7. —Me alegro pues que me acompañes, mi señor cacique.
—Zeuma mai fil'moŋko t'uftunməlei ni pu kona. —Ya están listos todos en conjunto mis mocetones.
8. Chi pu kasike yei ni pu kona chi weichan-mo; kewálu: yei ñi kapitanejo, yei ñi pu sárjento, yei ni pu fískal, chi pu kásike, meli kasike. 8. Los caciques llevaron sus mocetones a la guerra; a pelear llevaron su capitanejo, llevaron sus sarjentos, llevaron sus fiscales, los caciques, cuatro caciques.
9. Feimo yei mai rul'pazüŋualu, amoi mai ñi laku Juan José Kintuprai; kimí mai winkanət'am; yei ni rulpazüŋualu chi pu kasike; amoi mai Juan José Kintuprai, feimai s'ul'pazüŋupailu. 9. Entónces llevaron pues un lenguaraz, fué pues mi abuelo Juan José Quintuprai; sabia el habla española; llevaron su lenguaraz los caciques; fué pues Juan José Quintuprai, ese pues era el lenguaraz.
10. Maipue piŋei chi mapu; məlei mai kiñe l'eufu; feichi nome l'eufu ml'eu mai chi weichan. 10. Maipu se llama la tierra; hai un rio; al otro lado de ese rio tuvo lugar el combate.
  1. Es decir, los patriotas.