Compendio de la historia geográfica y natural del reyno de Chile/VI
Apariencia
CATALOGO II.
DE ALGUNOS VOCABLOS CHI-
leños pertenecientes á la Historia Natural
| DIos | Pillán. |
| El Diablo | Alhue. |
| El Universo | Nugmapu. |
| El Cielo | Huenu. |
| La Tierra | Mapu. |
| Las Estrellas | Guaglen. |
| Las Constelaciones | Pal, ó Ritho |
| Las Pleyadas | Cayupal. |
| El Orion | Cúlaritho. |
| La Cruz del Sur | Meliritho. |
| La Via lactea | Rúpù-Epeu [1]. |
| El Sol | Antù. |
| La Luna | Cuyen. |
| Los Planetas | Gan. |
| Venus | Unelvoe. |
| Los Cometas. | Cheruve. |
| El Eclipse Solar | Layuntù. |
| El Eclipse lunar | Laycùyen. |
| El Plenilunio | Purchùyen. |
| El Novilunio | Chunchùyen. |
| La Luz | Pelon. |
| del Sol | Aypin. |
| de las Estrellas | Ayarcùn. |
| de la Luna | Ale. |
| El Rayo Solar | Clenuntù. |
| El Equinoccio | Udanthipantu. |
| El Solsticio | Thavantù. |
| El Tiempo | Then. |
| El Año | Thipantù. |
| La Primavera | Peugen. |
| El Estio | Ucan. |
| El Otoño | Gualug. |
| El Invierno | Puquen. |
| El Mes | Cujen. |
| El Dia | Antù, ó Anchù. |
| La Aurora | Vùn. |
| Los Crepusculos matutinos | Ellavùn. |
| La Mañana | Lihuen. |
| El Mediodia. | Ragiantù. |
| La Siesta | Thavuya. |
| La Tarde | Gullantù. |
| El Crepúsculo de la tarde. | Gúvantù. |
| La Noche | Pun. |
| La Media noche | Ragipun. |
| La Hora | Gliagantù. |
| El Septentrion | Picu. |
| El Levante | Puelple. |
| El Poniente | Conantù. |
| El Sur | Hùylli. |
| El Agua | Co. |
| La Tierra | Tue. |
| El Ayre | Crùv. |
| El Fuego | Cùthal. |
| Las Nubes | Thomu. |
| La Lluvia | Maun. |
| La Lluvia menuda | Vaynu. |
| La Niebla. | Chiguay. |
| La Rociada | Múlvùn. |
| El Mana ó Rocio | Dio. |
| El Arco iris | Relmu. |
| La Nieve | Pire. |
| El Granizo | Pide. |
| El Hielo | Pellad. |
| La Helada | Pilin. |
| La Escarcha | Lolma. |
| El Trueno | Talca. |
| El Rayo | Puyel. |
| El Viento | Picun. |
| del Norte | Magualcrùv. |
| del Este | Puelcrùv. |
| del Oeste | Guilcrùv. |
| del Sur | Guayhuen. |
| El Torbellino | Meulen. |
| La Borrasca | Cuguma. |
| El Mar | Lavquen. |
| La Ola | Reu, ó Reuma. |
| del Mar | Auna. |
| del Rio | Voche. |
| El Fluxo | Thipaco. |
| El Refluxo | Arcun. |
| La Isla | Guapi. |
| El Bajo | Aylin. |
| El Puerto | Nontuhue. |
| El Rio | Leuvu. |
| El Arroyo | Rùlon. |
| El Torrente | Mauhuithun. |
| La Fuente | Thayghen. |
| El Manantial | Uvco. |
| La Laguna | Mallin. |
| El Arroyuelo | Magin. |
| El Confluente | Thauvulevu. |
| La Cascada | Gliun. |
| El Monte | Mahuida. |
| La Colina | Huincul. |
| El Valle | Rulu. |
| El Volcan | Dehuin, ó Pilcun. |
| El Terremoto | Nuyùn. |
| Animales | Ivun. |
| El Macho | Alca. |
| La Hembra | Domo. |
| La Gente | Chegen. |
| Nacion | Toquinche. |
| Tribu | Lepùn. |
| Familia | Elpa, Cùga, Cheun. |
| El Hombre | Che. |
| El Varon | Huenthu. |
| La Muger | Domo. |
| El Marido | Pignon. |
| Muger casada | Cure. |
| El Padre | Chao. |
| La Madre | Gnuque. |
| Mamá | Papay. |
| El Niño | Huiltheu. |
| El Muchacho | Huegni. |
| El Joven | Hueche. |
| La Muchacha | Dea, ó Malghen. |
| La Virgen | Ulchá. |
| La Concubina | Gapi. |
| El Hijo | Votùm |
| La Hija | Nahue. |
| El Bastardo | Guachu. |
| Los Hijos en general | Yal. |
| El Hermano | Pegni. |
| La Hermana | Lamgen. |
| Los Mellizos | Cùgne. |
| El Viudo | Lantu. |
| La Viuda | Lampe. |
| El Celibato | Quidugen. |
| El Viejo | Vucha. |
| El Viejo Celibato | Vuchapra [2]. |
| El Decrepito | Umen. |
| El Hombre de edad | Them. |
| La Vieja | Cude, ó Cuje. |
| La Vieja Celibata | Cudepra. |
| Muger esteril | Mùlo. |
| El Impotente | Huychov. |
| El Eunuco | Entucudan. |
| Hermafrodita | Athay, ó Alcadomo. |
| El Gigante | Cayunthoy. |
| El Enano | Tigiri. |
| El Antropofago | Yloche. |
| El Alma | Pùlli, ó Am. |
| El Espiritu | Lihue. |
| El Cuerpo | Anca. |
| La Piel | Thilque. |
| La Carne en general | Ylon. |
| La Carne humana | Calil |
| Los Huesos | Malmal |
| La Cabeza | Lonco. |
| El Craneo | Legleg. |
| El Cerebro | Mùllo |
| Los Cabellos | Thopel, ó Chape. |
| Los Cabellos blancos | Thúren. |
| El Rostro | Age. |
| La Frente | Thol. |
| Los Ojos | Ge. |
| La Sobreceja | Gedin. |
| Los Parpados | Tapuge. |
| Las Cejas | Umi. |
| La Pupila | Curalge. |
| La Nariz | Yu. |
| Las Mexillas | Thavun. |
| La Boca | Un. |
| Los Labios | Melvùn. |
| Las Quixadas | Thaga. |
| Las Encias | Edum. |
| Los Dientes | Boru. |
| Incisivos | Chelge. |
| Colmillos | Guavun. |
| Muelas | Voro. |
| La Lengua | Queùn. |
| La Barbilla | Quethe. |
| La Barba | Payum. |
| Las Orejas | Pilun. |
| El Cuello | Pel. |
| La Cerviz | Topel. |
| El Pecho | Rùcu. |
| El Estomago | Que. |
| El Vientre | Pue. |
| El Abdomen | Putha. |
| El Hombligo | Vúdo. |
| El Lomo | Vuri. |
| El Espinazo | Cadivoro. |
| El Hombro | Lipag. |
| Las Espaldas | Lira. |
| Los Brazos | Riun. |
| La Mano | Cuù. |
| Los Dedos | Chagul. |
| Las Uñas | Huili. |
| Las Nalgas | Nùdo. |
| El Ano | Poto. |
| Los Testiculos | Cudan. |
| Los Muslos | Pullag. |
| Las Rodillas | Lucu. |
| Las Piernas | Chag. |
| Las Canillas | Tutuca. |
| El Pie | Namun. |
| El Calcañal | Rencoy. |
| Los Pechos ó Tetas | Moyu. |
| La Leche | Ylu. |
| Las Venas | Yayma, ó Molvunhue. |
| La Sangre | Molvùn. |
| El Corazon | Piuque. |
| El Pulmon | Pinú. |
| El Higado | Pana. |
| Los Intestinos | Puanca. |
| La Grasa | Yhuin. |
| las Patas | Tumu. |
| la Cola | Clen. |
| los Cuernos | Mùtag. |
| el Cuero | Legi. |
| Los Páxaros | Gùnùn, Ydum , Yzun. |
| Los Páxaros chicos | Colna. |
| Las Alas | Mùpu. |
| Las Guias | Lipi. |
| Las Plumas | Pichun. |
| El Penacho | Perquin, ó Caniu. |
| La Cresta | Rerùm. |
| El Pico | Pithon , ó Yu. |
| El Nido | Dagne. |
| El Huevo | Curam. |
| Los Pescados | Chalgua. |
| Las Escamas | Yll. |
| La Pulga | Nerùm. |
| El Piojo del cuerpo | Pùthar. |
| de la Cabeza | Thin. |
| Las Liendres | Uthen. |
| La Hormiga | Lepin. |
| La Cigarra | Dille. |
| La Mosca | Pullu. |
| El Mosquito | Yali. |
| La Mariposa | Cùchi. |
| Las Abejas | Dullin. |
| La Araña | Lalug. |
| La Culebra | Vilu. |
| El Lagarto | Vilcun. |
| El Sapo | Poco. |
| La Rana | Glinqui. |
| Vegetales | Anùn. |
| El Bosque | Lemu. |
| La Selva | Culven. |
| Los Arboles | Alihuen. |
| Los Arbustos | Rùthon. |
| El Frutal | Calla. |
| La Yerba | Cachu, ó Gutan. |
| La Raiz | Volil. |
| El Tronco | Mamul. |
| La Corteza | Cholov. |
| El Libro del Arbol | Lùn |
| La Madera | Pellin. |
| Las Ramas | Rog. |
| Los Pimpollos | Choyù. |
| Las Hojas | Tapùl. |
| Las Flores | Rayùn, ó Rayghen. |
| Las Frutas | Vùn. |
| Las Frutas envueltas | Codo. |
| El Suco | Corù. |
| Las Simientes | Uthar. |
| El Hueso | Vodúl. |
| El Pellejo | Thagua. |
| La Vayna | Capi. |
| El Racimo | Cunco. |
| La Espina | Ritha. |
| Los Nudos de la madera | Gemamul. |
| El Cipres | Len. |
| El Cedro | Lahuan. |
| El Laurel | Thihue. |
| La Palma | Glilla. |
| Minerales | Puùlli. |
| La Tierra | Tue. |
| La Arcilla | Rag. |
| fina | Rapa. |
| fluvial | Chidan. |
| La Creta | Malla. |
| La Marga | Malo. |
| El Ocre amarillo | Chodcura. |
| el negro | Curipuùlli. |
| el verde | Carùcura. |
| el turquí | Calvucura. |
| La Piedra | Cura. |
| El Marmol | Ylicura. |
| El Yeso | Ligcura. |
| El Diaspero | Queùpu. |
| El Pedernal | Cùthalcura. |
| El Granito | Lil. |
| El Porfido | Malin. |
| El Asperon | Yda. |
| La Pizarra | Glimen. |
| La Pomez | Pinono. |
| La Toba | Pilolcura. |
| El Quarzo | Lican. |
| El Cristal | Lilpu. |
| Las Piedras preciosas | Glianca. |
| La Sal | Chadi. |
| La Sal gemma | Lilcochadi. |
| El Alumbre | Liglahuen. |
| El Vitriolo | Alhuecura. |
| La Pez | Upe. |
| El Azufre | Copahue. |
| Los Metales | Pagnil. |
| El Mercurio | Mogenlighen. |
| El Estaño | Titi. |
| El Plomo | Laquir. |